जलविज्ञान प्रकल्प (भूपृष्ठजल), महाराष्ट्र राज्य या कार्यालयांतर्गत कामाची रचना

कार्यालयाची स्थापना 

1. राष्ट्रीय जलविज्ञान प्रकल्पाच्या अंतर्गत राज्यातील भूपृष्ठ जलासंबंधी आधार सामग्री संकलनासाठी जागतिक बँकेच्या अटींची पूर्तता करून त्यांच्या अर्थसहाय्यातून मुख्य अभियंता, जलविज्ञान प्रकल्प, नाशिक या कार्यालयाची निर्मिती शासन निर्णय  दिनांक १४/०६/१९९६ अन्वये  करण्यात आली आहे. 
2. सदर कार्यालयाचे नामांकन हे कार्यालयीन फेररचनेमध्ये शासन निर्णय  दि. १२/१०/२०१० प्रमाणे मुख्य अभियंता नियोजन व जलविज्ञान असे करण्यात आले. 
3. दि.१४/०१/२०१५ च्या शासन निर्णयान्वये धरण सुरक्षितता संघटना नाशिक (उपकरणे संशोधन विभागासह) तसेच जलनियोजन विभाग (पूर), जलगती  संशोधन विभाग, व माहिती व्यवस्थापन कक्ष हे दि. ०१/०४/२०१५ पासून या  कार्यालयास संलग्न झालेले आहेत.
4. शा. नि. दि. ०५/०१/२०१९ अन्वये माहीती व्यवस्थापन कक्ष हे कार्यालय बंद   करण्यात आलेला आहे. तसेच शा. नि. दि. ०७/०९/२०१९ अन्वये खोरे समरुपन विभाग, पुणे हे कार्यालय मु. अ., जलसंपदा विभाग, पुणे यांचेकडे  वर्ग करण्यात आलेला आहे.

मुख्य अभियंता स्तरीय कामाचे थोडक्यात विवरण

• सरितामापन, पर्जन्यमापन व हवामान केंद्रांचे जाळे सनियन्त्रित करून, आधुनिक पध्दतीने जलहवामान विषयक आधार सामग्री संकलन,  दृढीकरण, पृथ:करण,साठवणूक व  वितरण करणे. 
• नियोजित जलसंपदा प्रकल्पांसाठी क्षेत्रीय मुख्य अभियंता कार्यालयांनी  सादर  केलेल्या प्रस्तावांची जलशास्त्रीय तपासणी करुन पाणी उपलब्धता प्रमाणीत करणे. 
• कृष्णा खो-यासाठी पुर पुर्वानुमानासाठी अद्ययावत पद्धतीने  माहिती  संकलीत करणे. 
• महाराष्ट्रातील सर्व मोठ्या व मध्यम प्रकल्पांचा पूर व सुधारित पूर  अभ्यास करणे.

• धरणांच्या उपांगाचा प्रतिकृती अभ्यास, धरणांचा पश्चजल अभ्यास व कालव्याचे विसर्ग मापन.
• राज्यातील जलसंपदा विभागामधील निवडक मोठी धरणे तसेच सर्व खाजगी धरणांच्या  सुरक्षिततेबाबत वार्षिक तपासणी व अहवाल.
• राज्य तांत्रीक सल्लागार  समितीचे  सदस्य म्हणून जलसंपदा विभागांतर्गत  रु.२५ कोटी पेक्षा जास्त किमतीच्या अंदाजपत्रकांना प्रशासकिय व सुधारीत प्रशासकिय मान्यतेसाठी प्राप्त प्रस्तावांची तपासणी करणे. आज पर्यंत एकूण प्राप्त ३०४ प्रस्तावांची तपासणी केली.
• सिंहस्थ कुंभमेळा सन २०१५ या कालावधीत गोदावरी नदीतील जलप्रदुषण  मोजण्याचे विशेष कामा अंतर्गत  गोदावरी नदी उगम ते सायखेडा या भागातील निवडक १२ स्थळी दि. २५/०८/२०१५ ते २८/०९/२०१५ या कालावधीत जलगुणवत्तेचा कल तपासणीचे काम केले
• विशेष चौकशी  समितीने निर्देशीत  केलेल्या जलसंपदा प्रकल्पांच्या कामाबाबतच्या अहवालांची तपासणी  करणे.

मा. नॅशनल ग्रीन ट्रिब्युनल, वेस्टर्न झोन पुणे यांच्याकडील याचीका क्र. २५/२०१४ च्या संदर्भात दिलेल्या आदेशामधील  सूचनांच्या  परिपूर्ण अमंलबजावणी करण्यासाठीची  कार्यवाही करणे. 

 या अंतर्गत  

• पूर प्रभावित  क्षेत्र, पूर रेषा आखणीची  व्याप्ती  निश्चीत  करण्याबाबत मार्गदर्शक  तत्वे  ठरविणे.
• पूर क्षेत्र- पूर रेषा आखणीची  व्याप्ती  निश्चीत करण्याबाबत  मार्गदर्शक तत्वे  ठरविणे.
• पूर क्षेत्र- पूर रेषा आखणीचे अंदाजपत्रकातील बाबी निश्चीत करणे.
• पूर क्षेत्र- पूर रेषा आखणीचा कालावधी  ठरविणे.
• क्षेत्रीय  अधीका-यांना या विषयाबाबतच्या  प्रशिक्षणाचे नियोजन  करणे. 

मंडळस्तरीय कामांचे थोडक्यात विवरण

मुख्य अभियंता, नियोजन व जलविज्ञान, नाशिक अधिनस्त १. आधार सामग्री संकलन, नियोजन व जलविज्ञान मंडळ नाशिक २. आधार सामग्री पृथ:करण मंडळ नाशिक ३. धरण सुरक्षा संघटना मंडळ, नाशिक, असे तीन मंडळ कार्यरत आहेत. सदर मंडळ कार्यालयांची माहिती खाली दिलेल्या लिंक वर उपलब्ध  आहे. 

1. आधार सामग्री संकलन, नियोजन व जलविज्ञान मंडळ नाशिक 
2. आधार सामग्री पृथ:करण मंडळ नाशिक 
3. धरण सुरक्षा संघटना मंडळ, नाशिक 

१३ जून २०२५